Nu de coronacrisis op z’n einde loopt, kijken werknemers weer volop om zich heen. Er heerst enorme krapte op de arbeidsmarkt en daardoor is het voor werkgevers van groot belang mensen te behouden.

Uit onderzoek van de MIT Sloan School of Management blijkt dat een onveilige werksfeer verreweg de belangrijkste reden is waarom mensen vertrekken bij een bedrijf.

“De beste voorspeller is een onprettige werksfeer op kantoor”, zei onderzoeksleider Donald Sull deze maand in de podcast Dare to Lead. “Dat is een meer dan tien keer zo accurate voorspeller vergeleken met het salaris, als het gaat om de vraag of een bedrijf een groter of kleiner personeelsverloop heeft dan de sector als geheel.”

Maar wat is dan precies een onveilige werksfeer? Volgens Sull is dat lang niet voor iedereen even duidelijk. “Iedereen is het erover eens dat een onprettige werkcultuur niet goed is, maar er is weinig consensus over waar zo’n negatieve sfeer precies uit bestaat”, zegt hij.

Wat is het verschil tussen een soms wat vervelende sfeer en een regelrecht onveilige werkomgeving? Om die vraag te beantwoorden heeft het onderzoeksteam van Sull een analyse gemaakt op basis van 1,4 miljoen enquêtes onder Amerikaanse werknemers. Daaruit zijn vijf belangrijke factoren naar voren gekomen die leiden tot een onveilige werksfeer: uitsluiting, gebrek aan respect, onethisch gedrag, ieder voor zich en nare managers.  

"Deze factoren steken echt ver uit boven de letterlijk honderden andere zaken waar mensen over klagen", zegt Sull. 

1. Niet-inclusief

Uitsluiting is de belangrijkste factor die kan leiden tot een onveilige werksfeer, blijkt uit het onderzoek. Het gaat dan om niet-inclusief taalgebruik of gedrag, dat zich op heel verschillende manieren kan manifesteren.

Maar discriminatie op basis van ras, leeftijd, seksuele geaardheid of gender wordt vaak genoemd. "Er is een aantal zaken waardoor mensen zich uitgesloten voelen en denken dat ze vanwege hun identiteit niet eerlijk behandeld worden", zegt Sull. "Die zaken vormen de voonaamste voorspeller voor een negatief werkklimaat " 

2. Gebrek aan respect

Als medewerkers zich niet gerespecteerd voelen door hun baas of collega's binnen een bedrijf, kunnen ze zich minderwaardig gaan voelen. "Als mensen zeggen dat ze een gebrek aan respect ervaren is dat een duidelijke voorspeller voor een negatief oordeel", zegt Sull.

"Als je alle opmerkingen van werknemers doorneemt, zie je dat emotie een belangrijke rol speelt", zegt zijn zoon Charlie Sull die ook deel uitmaakt van het onderzoeksteam. "Vooral boosheid en minachting worden vaak genoemd."

"Werknemers zeggen dingen als: "ik word behandeld als een onbeduidend radertje in de machine" of "ik heb het gevoel behandeld te worden als vee of als een insect." Al dat soort uitingen wijzen volgens Sull op ontmenselijking.

3. Onethisch gedrag

Onethisch gedrag en gebrek aan integriteit is de derde factor die kan leiden tot een onveilig werkklimaat. Donald Sull definieert dat als: "Onethisch gedrag, oneerlijkheid of het zich niet aan de regels houden."

Bij onethisch gedrag wordt vaak naar individuen gekeken, maar het kan ook een bedrijfscultuur zijn of actief worden aangemoedigd door leidinggevenden en zo leiden tot een onveilig werkklimaat.

Beledigen, seksisme, diefstal en verbaal misbruik zijn de meest voorkomende gevallen van onethisch gedrag op kantoor, bleek in 2018 uit onderzoek van Warwick Business School. Maar in het onderzoeksrapport staan ook zaken als fysiek misbruik, belangenverstrengeling, misbruik van bedrijfsmiddelen, racisme en discriminatie. 

4. Ieder voor zich

In sommige bedrijven worden werknemers aangemoedigd elkaar te beconcurreren in plaats van samen te werken en dat leidt tot een vergiftigde sfeer. Donald Sull zegt dat mensen op die werkplekken "erop uit zijn elkaar te ondermijnen" en dat niet alleen de sfeer maar ook de productiviteit daaronder lijdt.

Onderzoeksbureau Gallup houdt continu bij hoe betrokken Amerikaanse werknemers zijn bij hun bedrijf en als er geen saamhorigheid is melden ze zich vaker ziek, zijn er meer veiligheidsincidenten, is de kwaliteit van de productie of dienstverlening minder en kan er zelfs sprake zijn van meer diefstal.

5. Nare manager

Een vervelende baas kan een grote invloed hebben op de mentale en fysieke gesteldheid van een werknemer.

"Mensen in een onveilige werkomgeving lopen een 35 procent tot 55 procent grotere kans op serieuze gezondheidsproblemen", zegt Donald Sull. "Voor de meeste werknemers geldt dat hun baas een grotere invloed heeft op hun gezondheid dan hun dokter."

Uit het onderzoek van Sull blijkt ook dat bedrijven vaak een heel ander werkklimaat beloven dan ze kunnen waarmaken. 

Hij wijst er ook op wat er moet gebeuren een positieve cultuur te bewerkstelligen. "Het omdraaien van de vijf grote afknappers, dus respect, intergiteit, inclusiviteit en samenwerking", stelt Sull. "Die staan allemaal in de top 10 van meest voorkomende kernwaarden die bedrijven hun werknemers beloven."

LEES OOK: 7 typische vormen van passief agressief gedrag – zo kun je reageren en dit kun je doen om het bij jezelf af te leren